Publicatie

1980 Van voorstellen en groeien de zeventiger jaren, Doetinchem drukkerij Crescendo

In de jaren zeventig, m.n. vanaf ’75 ,begon ik met het schrijven van gedichten. Voorafgaand aan deze bundel had ik al een eerste poging ondernomen (rond 75-76) gedichten te bundelen. Geschreven in een schrift liet ik ze een aantal mensen lezen, maar de reacties daarop waren niet hoopgevend. Achteraf gezien wel terecht; het waren vingeroefeningen, zonder een duidelijk thema en doel. In ieder geval kwam het gedichten schrijven weer even op een laag pitje kwam te staan.

In 1980 ondernam ik deze tweede poging. Vooral geïnspireerd door o.a. Nijhoff en Roland Holst zijn het ook dit keer – wél wat beter dan de ‘schriftgedichten, maar nog veelal mislukte- pogingen diezelfde sfeer op te roepen die ik in de gedichten van deze dichters vond. Af en toe herken ik nu nog wel de authenticiteit van die uitingen van mijn gevoelsleven van toen, maar het merendeel is mooischrijverij met clichématige en te dik aangezette, grote woorden. Ik gebruik die herkenbare ervaringen, die ik na al die jaren nog onder de teksten verscholen zie liggen, nu wel weer, maar probeer er dan anders mee om te gaan.

Het bundeltje heb ik zelf in de drukkerij van neef René Jansen, Crescendo in Doetinchem, in het pré-computertijdperk elektronisch ‘gezet’ . Door René zijn er 150 exemplaren van gedrukt.

1983 De brug , verhalenbundel Grensgevallen/Grenzfälle,  Vaassen, uitgeverij ‘De Denker’

Dit verhaal dat speelt zich af in de omgeving van de Linthorst (Stokkum) en vertelt van een liefde tussen een Nederlandse jongen en een Duits meisje. Door de gebeurtenissen van de Tweede wereldoorlog neemt deze liefde een dramatische wending. Ik heb dit verhaal geschreven in het kader van een schrijfwedstrijd geïnitieerd door de Commissie Grenscontacten op maatschappelijk terrein (ingesteld door de Provinciale Staten van Gelderland). Thema was het leven aan en met de grens, waardoor ik als grensbewoner uiteraard werd uitgedaagd mee te doen. Dit verhaal werd  beloond met derde prijs, door een jury waarin o.a Henk Krosenbrink zat.  In augustus 1988 is het in een vertaalde, Westfaals dialect, versie voorgelezen op radio WDR 4 in het programma ‘Land und Leute’.

1989 Ku-j van water wien maken, verhaal in herinneringsboekje bij 40 jarig bestaan St.Paulus Ulo-mavo in ’s Heerenberg. Samenstelling Henk Harmsen, ’s Heerenberg.

Ik heb zes jaren op deze middelbare school in ’s Heerenberg gezeten, dus zijn er heel wat herinneringen. Begonnen als  ‘vroege’ leerling van 11 jaar kwam ik er zes jaren later in 73 vanaf, toen ik al bijna 18 was. Mooie tijd gehad, niet zo veel geleerd, maar ik denk er nog steeds met plezier aan terug, wat ook in het verhaal tot uiting komt. Overigens het eerste verhaal in het dialect, niet volgens de officiële WALD spelling, maar zelf bedachte – meer fonetische- spelling. Aan de mix van Nederlandse - en dialectwoorden is te zien dat ik het schrijven in het dialect nog niet helemaal onder de knie heb.

1993 Euver de geut/Ööver de gööt,  tekst samen met Henk Harmsen  (Duitse vertaling Tim van der Grijn) , samenstelling Ton Bekker en druk HOAB, Doetinchem

Dit is een herinnerings- ,herdenkingsboekje rond het wegvallen van de Europese  binnengrenzen per 1 januari 1993. Behandeld worden het ontstaan en de loop van de grens tussen grenspaal 680 en 705 en het wel en wee van het wonen aan een grens. Het boekje is onderdeel van een tentoonstelling, rond het thema ‘smokkelen’, die plaatsvond tussen kerst (92) en Nieuwjaar (93) in de zaal van grenscafé de Peer aan de Emmerikseweg. Daar werd, in deze tijd, ook een monument voor de ‘pungelaar’ (= smokkelaar) onthuld.

1993 Montferland (Hulzenberg), gedicht gepubliceerd in ‘Old Ni-js’ lijfblad van Heemkundekring Bergh, nummer 27, ’s Heerenberg december 1993.

Mijn eerste, en tot nu toe ook laatste,  kleine bijdrage aan dit blad. De tekst is nog in het Nederlands, terwijl ik toen ook al wel in het dialect schreef. Dit gedicht is ook rond deze tijd op muziek gezet en in 2009 op mijn tweede cd Terug naor de Blauwhorst terecht gekomen, in het dialect, onder de titel Hulzenbarg (Montferland).

1994 Achter vensters, gedichten. Uitgegeven in eigen beheer als Cahier 1, Bergherdieck, Doetinchem.

In dit cahier (vier A4tjes dubbelgevouwen inclusief kaft) staan negen gedichten, in het Nederlands, uit eind jaren tachtig en begin jaren negentig. Hierin is ook het gedicht Montferland (Hulzenberg) opgenomen en Stokkum, dat ook –in het dialect- als lied op de cd Terug naor de Blauwhorst staat. Daarnaast is het gedicht Schemer de basis geweest voor een ander lied op deze cd, n.l .  Tweelichte.

Twee gedichten uit deze bundel, Achter vensters en Langs paden en wegen, zullen als liedjes in het dialect onder de titels An ’t raam en Langs pae-je en weagen  op de eerstvolgende cd komen te staan. Daarnaast staan in dit cahier nog vier gedichten: Vluchten, Reïncarnatie, Verdwaald en De regen. Het cahier heeft nog een tijdje in een aantal boekwinkels gelegen. Het plan was toen om nog meer van deze cahiers samen te stellen, maar dat is tot op heden nog niet gebeurd.

1994 Lijm, gedicht. Uitgegeven in bundeltje Gruitpoort, Filmhuis in het kader van poëzie manifestatie n.a.v. het heropenen van Simonsplein in Doetinchem.

In 1994 werd het Simonsplein in Doetinchem opnieuw ingericht en vormgegeven. Daarbij werden er palen, waarop in brons gegoten gedichten waren aangebracht, op een aantal plekken geplaatst. Rond dit gegeven en de Boekenweek van dat jaar, organiseerde de Gruitpoort en het filmhuis een poëzieproject ‘Een avond vol gedichten’. Daaraan werkten een aantal landelijke dichters mee, als Simon Vinkenoog en Jan Boerstoel, maar ook een aantal regionale dichters als Kees Rood, Theo Wiendels, Marrit Verwiel en wijlen Harm Wind, die later nog landelijke bekendheid kreeg. Ook ik heb hieraan deelgenomen. Er was een soort estafette op verschillende locaties rond het Simonsplein georganiseerd, waarbij roulerend steeds andere dichters optraden. Ik begon in de Catharina kerk (met het lied Montferland (Hulzenberg) en daarna nog 3-4 andere gedichten. Daarna in de kelder van het hotel de Graafschap. De gedichten uit het cahier Achter vensters heb ik hiervoor gebruikt.

Het filmhuis had in dit kader een zestal regionale dichters, waaronder ik, gevraagd om aan de hand van het thema de kruik, uit de film Kaos, een gedicht te schrijven. Als ‘prijs’ voor het meest geslaagde gedicht werd een copie van de film beschikbaar gesteld. Daarvoor heb ik het gedicht Lijm ingestuurd en ook op deze avond, nog in de oude Gruitpoort, voorgedragen. Daarna moest ik snel door naar het volgende optreden. Na afloop van dat optreden hoorde ik  dat ik de film Kaos had gekregen.

1995 Bennie, oorlog en bevrijding. Een Berghs oorlogsdagboek uit de Tweede Wereldoorlog. Herdenkingscommité Bevrijding Bergh, gemeente Bergh.  Druk Hoab, Doetinchem.

In het kader van de viering van 50 jaar bevrijding werd dit boekje geschreven, m.n. bedoeld voor de basisschooljeugd. Basis ervan is het dagboek van een ’s Heerenberger, dat vertaald is voor een jeugdig publiek. Het algemene verhaal van de Tweede Wereldoorlog wordt gekoppeld aan de gebeurtenissen en de ervaringen van mensen in deze regio. Daarvoor zijn ook nog een 10 tal overlevenden uit die tijd geïnterviewd. Samen met Henk Harmsen, Edwin Zweers en Fred Besseling heb ik de tekst geschreven en kinderen van de verschillende basisscholen zijn gevraagd er tekeningen bij te maken.

1997 Onze lieve olders, verhaal in bundel Den Tillefoon, verhalen en gedichten in het Achterhooks en Liemers, redactie Stef Grit, Stichting Staring Instituut, Doetinchem.

Aan deze dialectbundel hebben een vijftiental schrijvers en dichters uit Achterhoek en Liemers meegewerkt. Het was in een gezamenlijk initiatief van ‘Stichting Staring Instituut’, ‘Dialectkring Achterhoek en Liemers’ en ‘de Vereniging Vrienden van de streektaal voor Lochem en omgeving’ uitgegeven. De titel komt van het verhaal Den Tillefoon van Henk Krosenbrink.

Mijn bijdrage is het verhaal over mijn grootouders dat ik grotendeels heb opgetekend aan de hand van verhalen van mijn oom. Rond eind jaren tachtig ben ik begonnen met het interviewen van oud ’s Heerenbergenaren en mijn oom was daarvan de eerste. Het verhaal is, natuurlijk, een vrije interpretatie van de verschillende feiten, maar ik vind het wel aardig dat deze herinneringen aan mijn grootouders in deze bundel een plek hebben gevonden.

2002 De vergeate brief, verhaal in bundel Alles Plat(t), Anthologie/Bloemlezing uit Achterhoek en Liemers, Grafschaft Bentheim, Twente en Westfalen, Gesamtherstellung Franz Gescher, Achterland Verlagscompagnie, Vreden

In 1999 werd ik door Henk Lettink gevraagd een bijdrage te leveren aan een samen te stellen anthologie van dialecten aan de Nederlands-Duitse grens van Drente tot en met de Achterhoek en  Liemers. Uiteindelijk heeft het nog tot oktober 2002 geduurd voordat het boek in Zwilbrock gepresenteerd kon worden. Het is een mooie uitgave geworden en ik ben vereerd dat er een verhaal van mij, als representant van de Liemers, in staat.

Het verhaal gaat over een jongeman die in 1942 te werk wordt gesteld in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daar krijgt hij een relatie met een Duitse vrouw en als hij teruggaat naar Nederland, in augustus 1945, is zij van hem in verwachting. Terug in Nederland wil hij geen contact meer met vrouw en hun kind. Met zijn eigen sterven in zicht schrijft hij, als oude man, deze brief, waarin hij probeert uit te leggen wat er is gebeurd en waarom hij zo heeft gehandeld. Misschien ook een spijtbetuiging. Uiteindelijk stuurt hij de brief niet op en vinden zijn kinderen de brief in zijn nalatenschap.

2004 Gardienen, gedicht in Poëziepuntgl, poëzietijdschrift voor Gelderse dichtkunst. Jaargang 2, nummer 4 december. Herman Erinkveld hoofdredacteur, uitgeverij Kontrast, Oosterbeek.

In 2003 werd dit poëzieblad voor de provincie Gelderland opgericht door uitgeverij Kontrast in Oosterbeek met medewerking van Herman Erinkveld en enkele boekhandelaren. In de redactie zaten, naast Herman Erinkveld, o.a. dichters Ton Luijten en Liesbeth Ulijn. Per september 2011 is er een nieuwe redactie met o.a. Sander Grootendorst en Peter Vermaat als nieuwe hoofdredacteur.

Vanaf december 2004 zijn er regelmatig gedichten van mij in dit blad gepubliceerd. Er is, vaak op de laatste pagina’s van het blad, ruimte ingeruimd voor poëzie in het dialect. Daar wordt ook aandacht besteed aan o.m. werk van Henk Krosenbrink, Joop Boxstart, Bert Scheuter of Hans Mellendijk.  Gardienen is later als lied op mijn eerste cd An de grens verschenen.

2006 Niet te koop en Naor huus, gedichten in Poëziepuntgl, poëzietijdschrift voor Gelderse dichtkunst. Jaargang 4, nummer 2 juni. Herman Erinkveld hoofdredacteur, uitgeverij Kontrast, Oosterbeek.

Twee gedichten die zijn geschreven voor de eerste cd An de grens die een half jaar eerder, december 2005, was gepresenteerd. In dit nummer van Poëziepuntgl wordt de cd in de rubriek ‘uitgaven’  genoemd en worden deze twee teksten/liedjes gepubliceerd. Omdat de laatste twee regels van het gedicht Naor huus zijn weggevallen in dit nummer, wordt deze tekst in het volgende nummer, september 2006, opnieuw geplaatst, maar dan volledig.

2007 Najaarsgedicht, gedicht in de bundel ‘Het park vertelt’, een overzichtsbundel van de ingezonden gedichten van dichters die mee hebben gewerkt aan het poëziefestival met de gelijknamige naam in 2007. Redactie Herman Erinkveld, uitgeverij Kontrast, Oosterbeek.

De mensen van Kontrast en Poëziepuntgl waren ook de initiatiefnemers van het jaarlijkse poëziefestival in Oosterbeek: Het park vertelt! Voor het eerst georganiseerd in 2005 in het park Hartenstein. Voor deze editie had ik het gedicht Najaarsgedicht ingestuurd.

2006 An de grens, cd in eigen beheer uitgebracht , Bergherdieck Doetinchem.

In 2005 heb ik de beslissing genomen om een cd te gaan maken. Altijd aan getwijfeld, maar het werd tijd om de vele gedichten, waarvan er al heel wat op muziek waren gezet, op een cd te verzamelen. Ik had deze liedjes altijd, tot dan toe, alleen gezongen en mezelf begeleid op gitaar. Ik was benieuwd hoe deze nummers zouden klinken als ze wat meer gearrangeerd zouden worden en er wat meer instrumenten zouden worden toegevoegd. Samen met Huub van Ling (gitaar) en Harry Steverink (drums) begonnen en al snel kwam Kees Weitkamp (viool, mandoline) er bij en verder werkten Geo Wassink (orgel, piano), Jacqueline Scheuter (zang), Daan de Bruin (bas, elektrische gitaar) en een aantal blaasmuzikanten van de Feuerwehrharmonie uit Vreden er aan mee. Op een aantal nummers zingen ook een aantal familieleden mee. In februari is de cd bij  grenscafé De Peer in ’s Heerenberg gepresenteerd. Zie voor verdere info de website.

2009 Naojaorsgedicht en Terug naor de Blauwe Horst, gedichten in Poëziepuntgl, poëzietijdschrift voor Gelderse dichtkunst. Jaargang 7, nummer 2 juni. Herman Erinkveld hoofdredacteur, uitgeverij Kontrast, Oosterbeek.

Dit nummer is geheel gewijd aan het net gehouden poëziefestival Het park vertelt, jaargang 2009. Een apart boekje, zoals in 2007, is waarschijnlijk te duur gebleken en nu worden alle ingezonden gedichten in dit nummer gepubliceerd. Daarvoor heb ik twee gedichten ingestuurd en ook tijdens het festival voorgedragen. Tijdens dit festival heb ik ook een tweetal nummers gezongen: Hulzenbarg (Montferland) en Terug naor de Blauwe Horst. Alles dit keer in het dialect en het gedicht Terug naor de Blauwe Horst nog onder de oude titel, die op mijn tweede cd, die een half jaar later zou worden gepresenteerd, is veranderd in Terug naor de Blauwhorst. Ik had n.l.  inmiddels via oude landkaarten ontdekt dat dit de originele oude naam van dit gebied is.

2009 Terug naor de Blauwhorst, cd in eigen beheer uitgebracht , Bergherdieck Doetinchem.

Na An de grens in 2006 te hebben gepresenteerd, was dit het logische vervolg daarvan. Rond het zelfde thema geboortegrond en jeugdervaringen zijn de liedjes/gedichten van deze cd geschreven. Daarbij een aantal geheel nieuwe teksten (o.a Linthorst, Geboortegrond, Naeve de Waetering, de Stalknecht) naast al wat oudere (o.a. Stökkum, Ingekuuld gres en meester Heuvel). Naast oude bekenden als Huub, Harry, Kees en het familiekoor werkten aan deze cd m.n. Sander Berendsen (piano, synthesizer) mee. De cd werd opgenomen in een andere studio, n.l. die van Martin Memelink in Didam . In december 2009 is de cd in het theehuis bij Huis Bergh gepresenteerd.

An ’t raam, An ’t raam 2 en Fermez l’horizon, gedichten in Poëziepuntgl, poëzietijdschrift voor Gelderse dichtkunst. Jaargang 9, nummer 4 december 2011. Peter Vermaat hoofdredacteur, uitgeverij Kontrast, Oosterbeek.

Weer een paar gedichten ingestuurd, die ook op de komende, derde cd als lied een plek zullen krijgen. Alleen zal An ’t raam op de cd onder de titel Uutzich verschijnen en An ’t raam 2, gewoon als An ’t raam. Ook Fermez l’horizon staat als lied op de in december 2014.

2014 Opschudde, column in Achterhoekse Almanak, 30^e jaargang 2015 , Erfgoedcentrum, oktober 2014, Doetinchem.

Dit jaar voor het eerst een bijdrage geleverd aan de Achterhoekse Alamak. Het is een soort uitgebreide column geworden rond ‘Opschudde’. Dat staat voor het ruimen van graven, van mensen waarvoor de grafrechten niet meer worden betaald. Hoe dit ‘economische’ aspect zelfs onze ‘laatste rustplaats’ verstoord en ook op deze manier een belangrijk stukje erfgoed verloren gaat.

2014 Tussen droom en werkelijkheid, essay in het Jaarboek Achterhoek & Liemers, no 38 , Mr.H.J.Steenbergen Stichting en het Erfgoedcentrum, oktober 2014, Doetinchem.

Via mijn lidmaatschap van de studiegroep H.W. Heuvel heb ik deze bijdrage aan het Jaarboek mogen leveren. Het jaarboek is grotendeels gewijd aan meester Heuvel, ter gelegenheid van zijn 150^e geboortejaar. In mijn essay ga ik nader in op de betekenis van zijn belangrijkste werk ‘Het Oud-Achterhoeksch boerenleven’ en wat dat voor mij, als lezer, betekent. Daarbij speelt de schrijfstijl van Heuvel een belangrijke rol, die ik duid als ‘poëtisch proza’ en dit werk dan ook meer als een roman, dan als een feitelijke beschrijving van de werkelijkheid zie. Heuvel ‘gebruikt’ de beleefde werkelijkheid van zijn jeugd om een ideale wereld te beschrijven: de heile wereld, zijn  ‘Hof van Eden’.
Het is voor mij heel bijzonder om deze bijdrage te hebben kunnen leveren. Hiermee kreeg ik de gelegenheid gestructureerd na te kunnen denken over de betekenis van Heuvel voor mijn eigen ontwikkeling, waarmee ik tevens mijn verbondenheid met het werk van Heuvel heb kunnen uitdrukken. En blijkens het symposium dat de studiegroep in oktober in Gelselaar rond Heuvel heeft gehouden, sta ik daarin niet alleen.

2014 Dit laeve hier..an ‘t raam, cd in eigen beheer uitgebracht , Bergherdieck november 2014, Doetinchem.

Na An de grens in 2006 en Terug naor de Blauwhorst in 2009 te hebben gepresenteerd, is vijf jaren later deze dubbelaar uitgegeven . In november 2014 is in de theaterzaal van het Barghs huus in ’s Heerenberg dit gebeurd en ook deze plek is weer een bijzondere. Als oude Mavo is het de middelbare school geweest waar ik 5 jaren heb doorgebracht. 22 Nummers staan erop rond gevarieerde onderwerpen en op basis van verschillende muzieksoorten. Naast oude bekenden als Kees (Weitkamp), Tycho (Schippers), het familiekoor, Sander Berendsen werkten dit keer ook Ronny Kolenbrander en Geo Wassink, het koor Levertraan uit Terborg en het dweilorkest ‘Braomps Kabaal’ mee. De cd werd weer opgenomen in de studio van Martin Memelink in Didam , maar de mix is dit keer gemaakt door student Jesse Bergevoet (Mijn School, Graafschap College) i.s.m. Tycho.

Taal zonder lichaam, In verwachting en Nao bestaon, gedichten in Poëziepuntgl, poëzietijdschrift voor Gelderse dichtkunst. Jaargang 13, nummer 2 juni 2015. Peter Vermaat hoofdredacteur, uitgeverij Kontrast, Oosterbeek.

Na bijna 4 jaren weer een bijdrage in dit blad. Weer drie gedichten die als liederen op laatste cd terecht gekomen zijn onder dezelfde titels.

2017 Eindelijk thuis, het heimwee als Leitmotiv in het werk van H.W. Heuvel, een boek van de studiekring meester Heuvel en uitgegeven door Mr.H.J.Steenbergen -  Stichting, november 2017, Doetinchem.
Bijdrage aan Heuvelboek. Artikel is eigenlijk vervolg op mijn bijdrage over Heuvel, dat verscheen in Jaarboek 39;  ‘Tussen droom en werkelijkheid’ en gaat verder in op het existentieel heimwee van Heuvel.

2017 Twee geloven op één kussen…., artikel in het Jaarboek Achterhoek & Liemers, no 41 , Mr.H.J.Steenbergen Stichting en het Erfgoedcentrum, december 2017, Doetinchem. 

Op basis van interviews met 5 ’s Heerenbergenaren een verhaal over de Protestantse minderheid in ’s Heerenberg in de jaren ’30 tot en met jaren ’70. Ook poging Reformatie als beweging te waarderen. Quote uit mijn verhaal vooraan in boek!

2017 Hulzenbarg (Montferland) , gedicht in laatste nummer Poëziepuntgl, poëzietijdschrift voor Gelderse dichtkunst. Samengesteld uit 15 jaren Gelderse dichtkunst door Peter Vermaat en Herman Erinkveld, december 2017, uitgeverij Kontrast, Oosterbeek.

Na 15 jaargangen stopt uitgeverij Kontrast, de initiatiefnemer en producent van dit blad, er mee. Per nummer moet er teveel op worden toegelegd. Jammer. Mijn bijdrage is één van mijn eerste dialectgedichten, dat verrassenderwijze nog nooit in dit blad was opgenomen. Daarom, een teopasselijke afsluiting van mijn bijdragen aan dit mooie poëzieplatform.

2021 boek 'De kleine geschiedenis van een 'grote' school', Bergherdieck 2021, lay out Loek Kemming.

Al in 2018 met voorberieidingen begonnen. Veel oud-leerkrachten en oud-schoolgenoten gesproken, in archieven gezocht. Tijdens Corona periode begonnen met schrijven. Al met al ruim twee jaren met deze geschiedenis over mijn eigen lagere schooltijd bezig geweest. Op zaterdag 9 oktober heeft de boekpresentatie plaatsgevonden in de voormalige school aan de Stokkumseweg in 's-Heerenberg. Aansluitend was er nog een reünie bij café de Snor, waar zo'n 70-80 oud leerlingen aanwezig waren.